Dostępność w zadaniach publicznych realizowanych przez organizacje pozarządowe

Od 6 września 2021 r. wszystkie realizowane zadania publiczne wyłonione m.in. w drodze otwartych konkursów ofert lub w formie ofert pozakonkursowych w trybie art. 19 a ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, które są finansowane z udziałem środków publicznych, powinny być realizowane z dbałością o równe traktowanie wszystkich uczestników, dążąc się do zapewnienia dostępności zadania dla osób ze szczególnymi potrzebami. Wynika to z ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.

Zatem wszystkie organizacje pozarządowe realizujące zadania publiczne, finansowane z udziałem środków publicznych  zobowiązane są spełniać art. 6. ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, czyli zapewniać podstawową dostępność architektoniczną, cyfrową i informacyjno-komunikacyjną, w części dostosowanej do charakteru i formy realizowanego zadania publicznego.

Na podstawie art. 4 ust. 3 ww. ustawy:

„W przypadku zlecania lub powierzania, na podstawie umowy, realizacji zadań publicznych finansowanych z udziałem środków publicznych lub udzielania zamówień publicznych podmiotom innym niż podmioty publiczne, podmiot publiczny jest obowiązany do określenia w treści umowy warunków służących zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie tych zadań publicznych lub zamówień publicznych, z uwzględnieniem minimalnych wymagań, o których mowa w art. 6”.

Zgodnie art. 5 ust. 1 ustawy:

„Przedsiębiorcy oraz organizacje pozarządowe, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2019 r. poz. 688, 1570 i 2020 oraz z 2020 r. poz. 284), dążą w prowadzonej działalności do zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami”.

Na podstawie ust.2 „W przypadku gdy podmiot inny niż podmiot publiczny realizuje, na podstawie umowy zawartej z podmiotem publicznym, zadanie finansowane z udziałem środków publicznych, jest obowiązany do zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie określonym w tej umowie”.

Dostępność – słownik pojęć

– Dostępność – dostępność architektoniczna, cyfrowa oraz informacyjno-komunikacyjna, co najmniej w zakresie określonym przez minimalne wymagania, o których mowa w art. 6 ustawy o dostępności.

– Bariera – przeszkoda lub ograniczenie architektoniczne, cyfrowe lub informacyjno-komunikacyjne, które uniemożliwia lub utrudnia osobom ze szczególnymi potrzebami udział w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami.

– Osoba ze szczególnymi potrzebami – osoba, która ze względu na swoje cechy zewnętrzne lub zewnętrzne, albo ze względu na okoliczności, w których się znajduje, musi podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia bariery, aby uczestniczyć w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami.

– Uniwersalne projektowanie – projektowanie produktów, środowiska, programów i usług w taki sposób, by były użyteczne dla wszystkich, w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania, które nie wyklucza pomocy technicznych dla szczególnych grup osób z niepełnosprawnościami, jeżeli jest to potrzebne.

– Racjonalne usprawnienie – konieczne i odpowiednie zmiany i dostosowania, nie nakładające nieproporcjonalnego lub nadmiernego obciążenia jeśli jest to potrzebne w konkretnym przypadku, w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami możliwości korzystania z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz ich wykonywania na zasadzie równości z innymi osobami.

 Minimalne wymagania, o których mowa w art. 6 ustawy o dostępności

 Jakie są minimalne wymagania służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie dostępności architektonicznej?

Na minimalne wymagania składają się następujące warunki:

– w przestrzeniach komunikacyjnych budynków nie może być barier poziomych i pionowych;

– w budynku muszą być zainstalowane urządzenia lub zastosowane środki techniczne i rozwiązania architektoniczne, które umożliwiają dostęp do wszystkich pomieszczeń (oprócz pomieszczeń technicznych);

– należy zapewnić informację (wizualną i dotykową lub głosową) na temat rozkładu pomieszczeń w budynku;

– należy zapewnić wstęp do budynku osobie korzystającej z psa asystującego;

– należy zapewnić osobom ze szczególnymi potrzebami możliwości ewakuacji lub ich uratowania w inny sposób.

Minimalne wymagania służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie dostępności cyfrowej

Jakie przepisy prawa regulują wymagania w zakresie dostępności cyfrowej?

Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

Czy przepisy o dostępności cyfrowej dotyczą wszystkich organizacji pozarządowych?

Nie, dotyczą one podmiotów o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, prowadzących działalność w sferze zadań publicznych wymienionych w art.  ust. 1 pkt 6, 7 lub 10 tej ustawy:

– ochrony i promocji zdrowia, w tym działalności leczniczej,

– działalności na rzecz osób niepełnosprawnych,

– działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym,

posiadających strony internetowe lub aplikacje mobilne, lub zarządzających elementami stron internetowych, lub aplikacji mobilnych zamieszczonymi w środowisku umożliwiającym zapewnienie dostępności cyfrowej treści.

 Czy ustawa zmusza do posiadania www i aplikacji mobilnych?

Nie, ustawa dotyczy tylko tych podmiotów, które strony www mają lub planują je stworzyć.

 Jakie są minimalne wymagania dostępności cyfrowej?

Szczegółowe wymagania określają przepisy ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Trzeba w szczególności zadbać o:

– dane kontaktowe oraz link do Biuletynu Informacji Publicznej (o ile organizacja go prowadzi, a wynika to z innych przepisów),

– narzędzia kontaktowe (np. formularze, tłumacz migowy on-line),

– nawigację,

– deklarację dostępności,

– informację dotyczące sytuacji kryzysowej,

– dokumenty urzędowe oraz wzory umów lub wzory innych dokumentów przeznaczonych do zaciągania zobowiązań cywilnoprawnych np. zamieszczony na www regulamin, czy formularz zamówienia).

To jest minimum, z którego nie można zrezygnować. Dostępna jednak musi być cała strona.

Czy są wyjątki w stosowaniu ustawy?

Tak, w art. 3 można znaleźć wyłączenia stosowania ustawy, m.in. ustawy nie stosuje się do:

– materiałów archiwalnych – czyli publikowanych przed 23 września 2018 r.;

– transmisji on-line nadawanych na żywo,

– dokumentów, plików i innych treści, które nie są niezbędne do realizacji bieżących zadań,

– treści otrzymanych od innych podmiotów,

– niektóre mapy, dzieła sztuki i zabytki.

By poznać pełną listę włączeń należy zapoznać się z ustawą.

Dostępność informacyjno-komunikacyjna

Jakie są minimalne wymagania służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie dostępności informacyjno-komunikacyjnej?

– Obsługa z wykorzystaniem środków wspierających komunikowanie się, o których mowa w art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz.U. z 2017 r. poz. 1824), lub przez wykorzystanie zdalnego dostępu online do usługi tłumacza przez strony internetowe i aplikacje.

– Instalacja urządzeń lub innych środków technicznych do obsługi osób słabosłyszących, w szczególności pętli indukcyjnych, systemów FM lub urządzeń opartych o inne technologie, których celem jest wspomaganie słyszenia.

– Zapewnienie na stronie internetowej danego podmiotu informacji o zakresie jego działalności w postaci elektronicznego pliku zawierającego tekst odczytywalny maszynowo, nagrania treści w polskim języku migowym oraz informacji w tekście łatwym do czytania.

– Zapewnienie, na wniosek osoby ze szczególnymi potrzebami, komunikacji z podmiotem publicznym w formie określonej w tym wniosku.

 Czym jest dostęp alternatywny?

W indywidualnym przypadku, jeżeli ze względów technicznych lub prawnych, nie da się zapewnić dostępności osobie ze szczególnymi potrzebami w zakresie minimalnej dostępności architektonicznej, cyfrowej czy informacyjno-komunikacyjnej, należy zapewnić takiej osobie dostęp alternatywny.

Dostęp alternatywny, w zakresie dostępności architektonicznej i informacyjno-komunikacyjnej, polega w szczególności na:

– zapewnieniu osobie ze szczególnymi potrzebami wsparcia innej osoby lub

– zapewnieniu wsparcia technicznego osobie ze szczególnymi potrzebami, w tym z wykorzystaniem nowoczesnych technologii, lub

– wprowadzeniu takiej organizacji, która umożliwi realizację potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, w niezbędnym zakresie dla tych osób.

W przypadku gdy nie jest możliwe zapewnienie dostępności cyfrowej elementu strony internetowej lub aplikacji mobilnej należy zapewnić dostęp alternatywny. Może to być np.:

– kontakt telefoniczny lub mailowy;

– dostęp z udziałem tłumacza języka migowego (osobiście lub online);

– dostarczenie dokumentu w innym formacie (np. elektronicznym).

Organizacja pozarządowa powinna zatem zapewnić dostępność w oparciu o ww. ustawę w tym obszarze i zakresie, jakiego dotyczy zadanie, na które otrzyma środki publiczne.

W umowach zawieranych przez podmioty publiczne z organizacjami pozarządowymi znajdą się postanowienia określające warunki służące zapewnieniu dostępności w zakresie realizowanego zadania.

Do pobrania, poradnik „Jak wdrażać Ustawę o zapewnieniu dostępności?”  przygotowany przez Spółdzielnię Socjalną FADO na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.

Materiał w jasny i czytelny sposób prezentuje, jak wdrażać Ustawę o zapewnianiu dostępności.

---